Zakupoholik to osoba, która czuje przymus kupowania. Podobnie jak w przypadku innych uzależnień, zakupoholizm ma wiele przyczyn, jednak żadnego z czynników ryzyka nie można określić jako decydującego. Dopiero ich współwystąpienie wskazuje na prawdopodobieństwo pojawienia się uzależnienia od zakupów. Aby lepiej zrozumieć to zagadnienie przyjrzyjmy się obrazowi współczesnego zakupoholika.

 

Zakupoholizm jest zagadnieniem stosunkowo nowym i wciąż nie do końca zdefiniowanym. Trudno jest jednoznacznie określić granicę, po przekroczeniu której zwykła, codzienna aktywność, jaką jest robienie zakupów, staje się uzależnieniem. Psychologowie i psychiatrzy nadal nie ustalili wspólnego stanowiska w tej sprawie.

Czynniki sprzyjające uzależnieniu

Jak wskazują autorzy raportu Fundacji CBOS (o raporcie poniżej), uzależnieniu od zakupów sprzyja młody wiek oraz pozostawanie w stanie wolnym (zarówno w ujęciu formalnym, jak i nieformalnym). Okazuje się, że płeć stanowi swego rodzaju czynnik ryzyka, bowiem grupą najbardziej narażoną na wystąpienie tego problemu są kobiety w wieku do 24 lat (w grupie badanych osób mających problem z kompulsywnym kupowaniem blisko 75 proc. stanowiły kobiety). Dominują osoby młode w przedziale wiekowym od 18 do 34 lat. Osoby, u których zaobserwowano objawy uzależnienia, zdecydowanie częściej robią zakupy w tych samych miejscach, głównie w galeriach handlowych.

Społeczno – demograficzna charakterystyka zakupoholika

Relatywnie dość dużą grupę uzależnionych od zakupów stanowią osoby, których miesięczne dochody znajdują się w najwyższym przedziale – blisko jedna trzecia deklaruje przeciętny miesięczny dochód per capita (na osobę) na poziomie przekraczającym 1000 zł.

Charakterystyka społeczno-demograficzna osób z problemem kompulsywnych zakupów przedstawia się inaczej, jeżeli dokonamy podziału ze względu na płeć. Z badania wynika, że u kobiet problem ten pojawia się wcześniej. Więcej niż co czwarta uzależniona od zakupów ma od 18 do 24 lat, natomiast dwie trzecie badanych kobiet nie ukończyło 35 roku życia. Wśród badanych mężczyzn mających problem z kompulsywnym kupowaniem połowę stanowią ci, którzy ukończyli przynajmniej 35 lat, zaś niespełna jedna trzecia ma co najmniej 45 lat.

Niemal dwukrotnie większy odsetek kobiet niż mężczyzn ma wyższe wykształcenie. Dopiero poziom dochodów ujawnia istotne różnice. Kobiety z problemem zakupowym częściej niż mężczyźni osiągają niższe zarobki, jednak deklarują wyższy przeciętny dochód na osobę w rodzinie.

Zakupoholizm a hazard

Zdaniem ekspertów, kompulsywne kupowanie wykazuje cechy wspólne zarówno z uzależnieniami od substancji psychoaktywnych (np. rosnący poziom tolerancji na bodziec), jak i z patologicznym hazardem (np. zaburzenia kontroli impulsów). Korelację między patologicznym kupowaniem a innymi uzależnieniami potwierdzają wyniki zagranicznych badań: zakupoholicy częściej niż osoby wolne od tego problemu uzależnieniają się zarówno od przyjmowania substancji psychoaktywnych, jak i od hazardu. Co więcej, częściej przechodzą od jednego uzależnienia w inne.

Na podstawie raportu Fundacji CBOS opracowała AF
fot. iStock

Projekt badawczy pt. „Opracowanie rozpowszechnienia oraz identyfikacja czynników ryzyka i czynników chroniących: a) hazardu, w tym hazardu problemowego / patologicznego, b) innych uzależnień behawioralnych” Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej realizowała w latach 2011-2012. Celem projektu było określenie rozpowszechniania rożnych form hazardu i innych uzależnień behawioralnych w populacji ogólnopolskiej oraz zidentyfikowanie czynników chroniących i czynników ryzyka tych uzależnień. Badanie było współfinasowane ze środków Funduszu Rozwiązywania Problemów Hazardowych.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *