Czym tak naprawdę jest Internet dla współczesnej młodzieży? Na czym dokładnie polega problem z jego nadużywaniem? Wciąż słyszymy nieprecyzyjne sformułowania, że młodzi ludzie są coraz bardziej uzależnieni od Internetu lub że rzeczywistość wirtualna zastępuje rzeczywistość realną. Internet stał się częścią naszej kulturowej codzienności zatem ważne jest, by wiedzieć co sprawia, że młodzi ludzie tak często z niego korzystają i jakie może to mieć skutki.
W okresie dorastania Internet odkrywa przed dziećmi coraz więcej możliwości, przez co korzystają z niego regularniej i aktywniej. Proces ten można nazwać stawaniem się aktywnym użytkownikiem sieci. W tym okresie szczególną rolę odgrywają rówieśnicy i rodzice, którzy kształtują sposób bycia online dziecka. W przypadku rodziców ważna jest kontrola oraz strategie wychowawcze. Również nowe obowiązki, które często są odbierane jako nudne i obciążające skłaniają młodzież do ucieczki w świat wirtualny.
Potrzeby wieku dorastania
Kluczowe w rozwoju młodych ludzi są potrzeby wieku dorastania. Na pierwsze miejsce wysuwa się chęć utrzymywania kontaktu z rówieśnikami, a Internet jest narzędziem służącym do budowania i zacieśniania relacji. Grupa rówieśnicza zaczyna odgrywać większą rolę niż rodzice, co powoduje, że młodzi ludzie potrzebują ciągłego bycia w kontakcie. Nowoczesne media dają możliwość kontaktowania się nie tylko z jedną osobą, ale z wieloma jednocześnie. Przypomina to przeniesienie spotkań towarzyskich do przestrzeni wirtualnej. Łatwość i naturalność, z jaką nastolatki korzystają z Internetu sprawia, że używają go nie tylko do utrzymywania kontaktu z ludźmi poznanymi face to face, ale również do nawiązywania relacji odwrotnych: najpierw w Internecie, a dopiero potem na żywo.
Kolejną silną potrzebą wieku dorastania jest głód wiedzy. W tym okresie młodzi ludzie poznają świat, kształtują się ich poglądy i opinie, odkrywają własne pasje i zainteresowania. W zaspokajaniu tego typu potrzeb nieocenioną pomoc stanowi Internet, który błyskawicznie przynosi odpowiedzi na wszystkie pytania. Ponadto, łatwość poruszania się w nim powoduje, że informacje same trafiają do użytkownika.
Budowanie własnej tożsamości jest kolejnym z podstawowych zadań rozwojowych okresu dorastania, zatem bardzo ważna jest realizacja potrzeb samookreślenia. Internet stwarza ku temu możliwości, np. poprzez budowę własnego wizerunku online. Użytkownicy sieci często zmuszeni są do dosłownego konstruowania swej tożsamości poprzez budowę profilu na portalach społecznościowych. Swój wizerunek tworzą poprzez wybór zdjęć, określenie preferencji czy publikowanie autoopisów. Badania wykazują, że budowanie profili na portalach społecznościowych ma autentyczne przełożenie na to, w jaki sposób jest odbierana dana osoba.
Nastolatki wyrażają również potrzebę akcji, rozumianej jako chęć przeżycia czegoś ciekawego i dostarczania sobie nowych wrażeń. Specyfika współczesnego Internetu jest na to bardzo trafną odpowiedzią, dlatego młodzież chętnie i intensywnie spędza czas online.
Potrzeby nastolatków a dysfunkcyjne korzystanie z sieci
Internet ułatwia codzienne życie młodych ludzi i może być źródłem tzw. pozytywnych wzmocnień psychologicznych. Następują one w wyniku pozytywnych doświadczeń internetowych, takich jak zawieranie przyjaźni, osiąganie dobrych wyników w grach online, odczuwanie przynależności czy wypełnianie wolnego czasu. Jednak pozytywne wzmocnienia internetowe nabierają szczególnego znaczenia w przypadku młodzieży z deficytami umiejętności społecznych. Młodzież, której kompetencje społeczne nie są w pełni rozwinięte, dzięki Internetowi może zyskać poczucie uznania w grupie rówieśniczej. Może się to przyczynić do powiązania tych uczuć z korzystaniem z Internetu, a tym samym doprowadzić do rozwoju dysfunkcyjnego korzystania z Internetu. Ponadto, zaspokajanie potrzeb nastolatków w Internecie to kluczowy warunek do rozwinięcia się zjawiska bycia zawsze online, które jest przejawem dysfunkcyjnego korzystania z Internetu.
Na podstawie kwartalnika Fundacji Dzieci Niczyje „Dziecko krzywdzone” vol. 12, nr 1 opracowała EB
fot. iStock