Aż 90 proc. polskiej młodzieży deklaruje posiadanie konta na przynajmniej jednym popularnym portalu społecznościowym. Tego typu portale robią większą karierę wśród dziewcząt – 94 proc. Co więcej, 76,8 proc. dziewcząt i ponad połowa (53,6 proc.) chłopców korzysta z portali społecznościowych codziennie. Ponadto 63,3 proc. dziewczyn spędza na portalach społecznościach więcej niż dwie godziny w dni wolne od zajęć szkolnych. Najnowsze badania wskazują, że istnieją wyraźne zależności między intensywnym korzystaniem z portali społecznościowych a występowaniem problemów psychospołecznych.
Po co komu ten Facebook?
Portale społecznościowe to serwisy, dzięki którym można utworzyć spersonalizowane konto, wysyłać wiadomości, rozmawiać na czacie, publikować zdjęcia, muzykę, udostępnianiać innym różnego rodzaju informacje. Do najpopularniejszych serwisów społecznościowych w Polsce należą Facebook i Nk.pl (dawniej Nasza Klasa). Z badań opisanych w raporcie Fundacji Dzieci Niczyje pt. „Badanie nadużywania Internetu przez młodzież w Polsce” wynika, że Facebook cieszy się większą popularnością wśród nastolatków w wieku 14-15 lat oraz osób, których rodzice mają wyższe wykształcenie. Natomiast serwis Nk.pl chętniej wybierają starsze nastolatki (16-17 lat) i osoby, których rodzice mają wykształcenie podstawowe lub średnie. Dane zawarte w Megapanelu PBI/Gemius pokazują, że w grudniu 2012 roku w Polsce było łącznie ponad 13 milionów użytkowników Facebooka i ponad 8 milionów użytkowników NK. 40 proc. użytkowników portali społecznościowych to osoby, które nie ukończyły 24. roku życia. Według badań portale społecznościowe to najczęściej podejmowana forma aktywności internetowej przez europejską młodzież w wieku 14–17 lat.
W dni szkolne 32,2 proc. badanych spędza na portalach społecznościowych co najmniej 2 godziny. Natomiast w dni wolne od zajęć ponad połowa (53,5 proc.) korzysta z tego typu serwisów przez 2 godziny lub dłużej. Portale społecznościowe znajdują się na pierwszym miejscu wśród form aktywności online wśród dziewcząt, i na czwartym miejscu wśród chłopców. Dziewczęta nie tylko częściej korzystają z portali społecznościowych, ale też spędzają w ten sposób znacznie więcej czasu niż chłopcy.
Główne powody korzystania z serwisów społecznościowych wymieniane przez nastolatków to utrzymywanie kontaktu z innymi, nawiązywanie nowych znajomości, odrabianie lekcji oraz bycie na bieżąco z różnego rodzaju informacjami. Ankietowani przyznają, że za pomocą Internetu pokonują samotność, a badania wykazują, że ci, którzy spędzają na portalach społecznościowych co najmniej 2 godziny dziennie, zwalczają w ten sposób swoją samotność częściej niż inni użytkownicy. Podczas badań niejednokrotnie padało stwierdzenie, że Facebook to nieodłączny element ich życia. Dla niektórych włączenie Facebooka to pierwsza czynność, którą wykonują po przebudzeniu każdego dnia. Facebook towarzyszy nastolatkom przy różnych czynnościach, które wykonują w ciągu dnia, takich jak jedzenie, odrabianie lekcji, podróż do szkoły, robienie zakupów. Wielu badanych wyraziło przekonanie, że wszyscy ich rówieśnicy mają konto na Facebooku – „bycie na Facebooku” jest dla nich niejako dowodem istnienia danej osoby. Przeprowadzone badania wykazują też tendencję do „migrowania” między portalami społecznościowymi. Większym powodzeniem cieszy się Facebook niż NK i coraz więcej osób „przeprowadza się” z jednego portalu do drugiego. Takie zjawisko użytkownicy nazywają także „przesiedleniem”.
Portale społecznościowe a uzależnienie od Internetu i problemy psychospołeczne
W badaniu opisanym w raporcie Fundacji Dzieci Niczyje przeanalizowano także zależności pomiędzy intensywnym korzystaniem z portali społecznościowych a kompetencjami społecznymi i szkolnymi oraz problemami psychospołecznymi, mierzonymi za pomocą arkusza samooceny YSR Achenbacha.
Intensywni użytkownicy portali, czyli nastolatki, które korzystają przynajmniej 2 godziny dziennie z portali społecznościowych, charakteryzują się wyższymi kompetencjami społecznymi niż pozostali respondenci (skala odnosi się przede wszystkim do utrzymywania kontaktu z przyjaciółmi i znajomymi). Jednak ci sami użytkownicy częściej doświadczają problemów psychospołecznych niż osoby, które spędzają mniej czasu na tego typu stronach. Na tę zależność wskazują wyższe wyniki uzyskiwane przez tych pierwszych na niemal wszystkich problemowych skalach kwestionariusza samooceny. Najsilniejszy związek między korzystaniem z portali społecznościowymi a problemami psychospołecznymi zachodzi w przypadku zachowań niedostosowanych oraz agresywnych. Ponadto odsetek osób dysfunkcyjnie korzystających z Internetu jest istotnie wyższy wśród grupy intensywnych użytkowników portali społecznościowych niż wśród osób korzystających z portali w sposób umiarkowany (23,8 proc. do 8,4 proc.). Negatywnym skutkiem spędzania czasu na portalach społecznościowych może być także rezygnacja lub ograniczanie innych aktywności offline. Badania dowodzą, że różnego rodzaju problemy u młodych ludzi, takie jak poczucie osamotnienia oraz depresja, mogą być związane również z nadmiernym korzystaniem z portali społecznościowych. Możliwe jest także, że problemy psychospołeczne mogą stanowić przyczynę, dla której nastolatki wybierają chętniej komunikację online niż kontakt twarzą w twarz. To z kolei może skutkować nadużywaniem Internetu.
Na podstawie raportu Fundacji Dzieci Niczyje pt. „Badanie nadużywania Internetu przez młodzież w Polsce” opracowała EB
fot. iStock