Czy moje dziecko zażywa narkotyki?
– objawy i skutki zażywania poszczególnych substancji psychoaktywnych
Mianem substancji psychoaktywnych określamy substancje chemiczne, które oddziałują na ośrodkowy układ nerwowy poprzez bezpośredni wpływ na funkcje mózgu. Bezpośrednim efektem oddziaływania substancji psychoaktywnych na funkcje mózgu są czasowe zmiany postrzegania, nastroju, świadomości i zachowania.
Substancje psychoaktywne
Lista substancji psychoaktywnych jest bardzo długa, a każdego roku pojawiają się na niej nowe pozycje – substancje wcześniej nieznane oraz nowe odmiany znanych substancji. Znajdziemy na niej m.in.: środki tłumiące, środki pobudzające, halucynogeny i opiaty.
Środki tłumiące to przede wszystkim alkohol, leki nasenne i uspokajające oraz różnego rodzaju środki wziewne, które redukują czynności mózgu i całego układu nerwowego, w wyniku czego następuje osłabienie hamulców wewnętrznych. W małych dawkach środki tłumiące powodują pobudzenie, w dużych senność.
Środki pobudzające to przede wszystkim kofeina i nikotyna, ale również amfetaminy i kokaina. Ich zażywanie pobudza czynności OUN i wyostrza zmysły, jednak po długotrwałym przyjmowaniu prowadzi do nadaktywności, zaniku apetytu oraz bezsenności.
Halucynogeny to głownie marihuana i haszysz, a także meskalina, LSD, psylocybina i PCP. Halucynogeny w sposób bezpośredni zaburzają czynności mózgu, co powoduje zniekształcony obraz świata oraz poczucie spowolnionego upływu czasu, a w niektórych przypadkach także występowanie pseudohalucynacji.
Opiaty to jedna z najliczniej reprezentowanych grup środków psychoaktywnych, do której zalicza się morfinę, kodeinę, heroinę, opium, meperydynę, oksykodon i wiele innych. Podstawową rolą opiatów jest uśmierzanie bólu. Przyjmowane w małych dawkach wywołują stany euforii, w dużych natomiast stany zamroczenia.
Objawy i skutki zażywania substancji psychoaktywnych
Poniżej przedstawiamy objawy oraz skutki zażywania najpopularniejszych znanych substancji psychoaktywnych.
Środki tłumiące, inaczej nazywane uspokajającymi powodują zaburzenia mowy i orientacji – objawy zbliżone do objawów upojenia alkoholowego. W przypadku przedawkowania środków tłumiących spłyca się oddech, a skóra staje się zimna i lepka. Poszerzają się źrenice, a tętno jest słabe i szybkie. U osoby, która przedawkowała środki uspokajające może nastąpić stan zamroczenia. Przedawkowanie może prowadzić do śmierci.
Środki pobudzające powodują wzrost czujności, podniecenie i euforię. Wśród najpopularniejszych objawów ich zażywania są rozszerzone źrenice, przyspieszone tętno, utrata apetytu i bezsenność. Przedawkowanie środków pobudzających objawia się natomiast nadruchliwością oraz wzrostem temperatury ciała. Mogą wystąpić halucynacje. W skrajnym przypadku śmierć z przedawkowania.
Halucynogeny powodują przede wszystkim złudzenia i urojenia. Ich przyjmowanie ogranicza percepcję czasu i przestrzeni, a przedawkowanie może powodować do dłuższej utraty świadomości lub psychozy. W skrajnych przypadkach przedawkowanie halucynogenów może doprowadzić do śmierci osoby uzależnionej.
Opiaty powodują euforię, po której przychodzi ospałość. W aspekcie somatycznym ich przyjmowanie powoduje zwolnienie oddychania, zwężenie źrenic, a nawet wymioty. Przedawkowanie opiatów może być śmiertelne. W innych przypadkach prowadzi do zamroczenia, któremu mogą towarzyszyć drgawki, powolny i płytki oddech oraz poczucie lepkości na skórze.
Omawiając skutki zażywania różnych substancji psychoaktywnych warto również zwrócić uwagę na marihuanę, która zdaniem wielu zalicza się do tzw. narkotyków miękkich i jest praktycznie nieszkodliwa dla zdrowia. Przyjmowanie marihuany powoduje euforię i rozluźnienie, często prowadzi do wzrostu apetytu (tzw. gastrofazy), a niekiedy zdezorientowania. Przedawkowanie konopi objawia się zmęczeniem, a w bardziej skrajnych przypadkach paranoją lub nawet psychozą.
Opracowanie na podstawie: M. Jędrzejko, A. Kowalewska, Uzależnienia – wybrane pojęcia i definicje [w:] Współczesne teorie i profilaktyki uzależnień chemicznych i niechemicznych, pod redakcją M. Jędrzejko, Fundacja Pedagogium, Warszawa 2009.