Interwencje psychospołeczne, leczenie substytucyjne uzależnienia od opioidów i detoksykacja to najczęściej stosowane w Europie formy leczenia narkomanów. Każdego roku na Starym Kontynencie terapię rozpoczyna około 472 tys. uzależnionych – wynika z raportu „Stan problemu narkotykowego w Europie 2012”, opublikowanego przez EMCDDA.

 

Jak podkreślają twórcy raportu, nie istnieją dane, które umożliwiałby wskazanie dokładnej ilość osób zażywających narkotyki i objętych leczeniem odwykowym w Europie. Jednak z informacji (wskaźniki zgłaszalności do leczenia) gromadzonych przez Europejskie Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii (EMCDDA) wynika, że w 2010 roku odnotowano przypadki około 472 tys. osób przystępujących do leczenia, z których 38 proc. rozpoczęło leczenie uzależnienia od narkotyków po raz pierwszy w życiu.

W ciągu ostatnich pięciu lat najczęściej zgłaszanymi narkotykami przez osoby rozpoczynające leczenie były: heroina, konopie indyjskie i kokaina. Przy czym największy wzrost liczby uzależnień odnotowano w przypadku konopi indyjskich.

Gdzie można się leczyć?

Wiele zależy od konkretnego kraju. Warto jednak wymienić placówki lecznictwa ambulatoryjnego i zamkniętego, kliniki oraz szpitale zdrowia psychicznego, oddziały w zakładach karnych, jednostki niskoprogowe (działania, w których abstynencja nie jest głównym kryterium uzyskania pomocy) oraz lekarzy pierwszego kontaktu, którzy prowadzą samodzielną praktykę.

Czym jest leczenie ambulatoryjne?

Dwie, najczęściej stosowane w Europie, metody w leczeniu ambulatoryjnym to interwencje psychospołeczne i leczenie substytucyjne. Według raportu EMCDDA w 2010 roku ok. 400 tys. osób rozpoczęło specjalistyczne leczenie ambulatoryjne. Niemal połowa z nich (48%) była uzależniona od opioidów, głównie od heroiny; 27 proc. od konopi indyjskich, 17 proc. od kokainy, a 4 proc. od substancji pobudzających innych niż kokaina.

Najczęstszymi sposobami kierowania na leczenie jest zgłoszenie się z własnej woli (35%) oraz skierowanie przez jednostki opieki zdrowotnej lub społecznej i system wymiaru sprawiedliwości (20%).

Interwencje psychospołeczne

Obejmują doradztwo, rozmowy motywacyjne, terapię poznawczo‑behawioralną, zarządzanie przypadkiem, terapię grupową i rodzinną, a także zapobieganie powrotowi do nałogu. Są podstawową formą leczenia osób zażywających narkotyki pobudzające – kokainę czy amfetaminy. Do metod psychospołecznych zaliczyć można także grupy samopomocowe, takie jak Anonimowi Narkomanii (NA). Jest to forma wsparcia dla osób uzależnionych, która może stanowić też uzupełnienie profesjonalnej oferty leczniczej.

Czytaj też „Anonimowi Narkomani: więź, wsparcie zdrowienie”.

Leczenie substytucyjne

To farmakologiczna metoda leczenia, która jest połączona z opieką socjalną, medyczną oraz psychologiczną. W Europie stanowi dominującą formę leczenia osób uzależnionych od opioidów. Terapia jest zazwyczaj prowadzona w specjalistycznych placówkach ambulatoryjnych. W niektórych krajach leczenie to jest także dostępne w placówkach lecznictwa zamkniętego i – w coraz większym stopniu – w więzieniach.

Szacuje się, że w 2010 roku w Europie miało miejsce około 710 tys. przypadków leczenia substytucyjnego. W porównaniu z 2009 rokiem liczba pacjentów objętych tą formą terapii wzrosła w większości krajów, natomiast Hiszpania i Słowacja odnotowały niewielki spadek.

Leczenie w ośrodkach zamkniętych

Tego typu leczenie wymaga od pacjenta pozostania w ośrodku zamkniętym od kilku tygodni do kilku miesięcy. W większości przypadków programy takie skupiają się na umożliwieniu pacjentom powstrzymania się od zażywania narkotyków i nie zezwalają na leczenie substytucyjne.

Elementem takiego leczenia jest detoksykacja, czyli krótkoterminowa, nadzorowana, medyczna interwencja. Jej celem jest zlikwidowanie objawów odstawiennych, związanych z zaprzestaniem nałogowego używania narkotyków. Czasami bywa warunkiem wstępnym rozpoczęcia długoterminowego leczenia w placówkach lecznictwa zamkniętego, które są oparte na abstynencji.

W warunkach lecznictwa zamkniętego pacjenci otrzymują zakwaterowanie oraz indywidualnie zorganizowaną terapię psychospołeczną. Biorą też udział w działaniach, których celem jest rehabilitacja oraz reintegracja ze społeczeństwem. Takie leczenie bywa również prowadzone w szpitalach psychiatrycznych, zwłaszcza w przypadku pacjentów, u których stwierdzono współwystępowanie zaburzeń psychicznych.

Od 2008 roku EMCDDA gromadzi dane dotyczące liczby pacjentów w Europie, którzy poddali się leczeniu odwykowemu. Z ostatnich dostępnych danych wynika że w Europie w 2010 roku co najmniej 1,1 mln osób skorzystało z usług leczenia narkomanii. W Polsce, w tym samym roku, do placówek stacjonarnych przyjęto 14 444 osoby (12 582 osoby w 2007 roku, 12 627 osób w 2008 roku, 12 982 osoby w 2009 roku). Jednocześnie w 2010 roku 6 439 osób zostało przyjętych do lecznictwa stacjonarnego po raz pierwszy w życiu.

Oprac. MM
fot. iStock

Źródło: „Stan problemu narkotykowego w Europie”, Europejskie Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii, 2012; www.kbpn.gov.pl

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *