Obecnie coraz więcej osób sięga po zdobycze medycyny alternatywnej, które powoli stają się nieodłącznym uzupełnieniem konwencjonalnych form leczenia. Metody te, zazwyczaj wywodzące się z tradycji Indii i Dalekiego Wschodu, nie wzbudzają już dziś tylu kontrowersji, co kiedyś. Co więcej – zaczynają odgrywać istotną rolę w terapii wielu schorzeń. Joga, akupunktura czy techniki medytacji pozytywnie stymulują ciało i umysł, ale czy mogą być pomocne w rzuceniu palenia? Poniżej przedstawiamy kilka najbardziej popularnych osiągnięć medycyny komplementarnej, które mogą – choć nie muszą – wspierać w pozbywaniu się nałogu.
Medytacja „uważnej obecności”
Medytacja Mindfulness to trening ciała i umysłu polegający na rozwijaniu zdolności służących koncentracji i wypracowywaniu metod, dzięki którym można uzyskać stan „świadomej uwagi”, skierowanej na bieżącą chwilę. Jak pokazują wyniki badań, stosowanie tej metody może pomóc w redukcji objawów lękowych, depresyjnych oraz stanów uciążliwego bólu. Jak natomiast wygląda efektywność tej techniki w przypadku rzucania palenia?
Przeprowadzone w 2011 badanie pokazało, że osoby uczestniczące w treningach Mindfulness znacznie zmniejszają ilość wypalanych papierosów, zarówno zaraz po terapii, jak i po jej 17-tygodniowej kontynuacji. Skuteczność tej metody potwierdzają także badania przy użyciu rezonansu magnetycznego, których celem była weryfikacja wpływu technik Mindfulness na obszary w mózgu odpowiedzialne za samokontrolę i pragnienia. Ich uczestnicy utrzymywali, że treningi powodują u nich mniejszą chęć sięgnięcia po papierosa. Potwierdziło to także neuroobrazowanie, które wykazało, że medytacja Mindfulness wpływa na zmniejszenie aktywności nerwowej w części mózgu odpowiedzialnej za uczucie pragnienia. Z kolei podczas innego eksperymentu pod lupę wzięto uczestników dwutygodniowego kursu tego rodzaju medytacji. U nich również zaobserwowano znaczny spadek ilości wypalanych papierosów w porównaniu z osobami, które uczestniczyły w terapii opartej na zwykłych technikach relaksacyjnych.
Techniki Mindfulness uważane są za metodę bezpieczną dla zdrowych ludzi, jednakże ich praktykowanie w nielicznych przypadkach może przyczynić się do wzmożenia nieprzyjemnych objawów u osób, które mają problemy natury psychicznej.
Hipnoterapia
Hipnozę, zwaną także hipnoterapią, analizowano pod kątem jej wpływu na różne stany psychofizyczne, m.in. lęki, bóle głowy, uderzenia gorąca u kobiet z nowotworem piersi oraz zespół jelita drażliwego. Zrealizowano także wiele badań dotyczących wpływu hipnoterapii na rzucanie palenia. Z opublikowanego w 2010 roku raportu konfrontującego działanie hipnoterapii z 18 innymi technikami wynikało, że stosowanie hipnozy nie ma znaczącego wpływu na porzucenie nałogu i nie wykazano, aby hipnoterapia, jako samodzielna metoda, mogła przynosić efekty porównywalne w tym zakresie do tradycyjnej pomocy terapeutycznej. Jednakże wyniki badań przeprowadzonych w 2008 roku na 286 losowo wybranych palaczach wykazały, że hipnoza w połączeniu z używaniem plastrów nikotynowych przynosi zadowalające rezultaty w postaci długofalowego zaprzestania palenia. Wśród uczestników eksperymentu odsetek osób, które porzuciły papierosy był minimalnie większy niż wśród tych, którzy stosowali jedynie terapię behawioralną i same plastry nikotynowe.
Z kolei dokonana w 2012 roku analiza losowych prób kontrolnych wykazała, że w utrzymaniu abstynencji od tytoniu pomogły badanym zarówno akupunktura, hipnoterapia, jak i metoda awersyjna – technika oparta na warunkowaniu niepożądanego zachowania (w tym wypadku palenia) z nieprzyjemnym bodźcem, co w konsekwencji ma doprowadzić do jego zaprzestania. Poddana testowi populacja pacjentów była jednak niewielka, a raporty niepotwierdzone pod względem biochemicznym.
Hipnoza uważana jest za bezpieczną metodą, o ile prowadzona jest przez doświadczonego, zawodowego hipnoterapeutę. Za pozbawioną czynników ryzyka uznaje się także autohipnozę, ponieważ nie odnotowano żadnych negatywnych następstw jej stosowania.
Joga
Joga to system ćwiczeń obejmujących treningi zarówno ciała, jak i duszy, który wywodzi się ze starożytnej filozofii indyjskiej. Istnieją różne style jogi, jednak wszystkie są połączeniem rozmaitych pozycji, technik oddychania, medytacji i relaksacji. Najpopularniejsza szkoła jogi w Europie – Hatha joga – kładzie nacisk na różnorodne ułożenia ciała (asany) oraz ćwiczenia oddychania (pranajamy).
Choć nie przeprowadzono wielu badań dotyczących wpływu uprawiania jogi na zaprzestanie palenia, to próba dokonana w 2012 roku przez amerykańskie National Center for Complementary and Alternative Medicine (NCCAM) przyniosła pierwsze dowody na to, że tego typu ćwiczenia mogą być pomocne w terapii uzależnienia od nikotyny wśród kobiet.
W 2011 roku przeprowadzono także eksperyment dotyczący wpływu aktywności fizycznej (m.in. ćwiczeń na krążenie oraz hatha jogi) na chęć sięgnięcia po papierosy oraz pojawianie się głodu nikotynowego. Jak się okazało, uczestnicy zaangażowani w aktywność fizyczną wykazywali mniejszą ochotę na papierosa.
Charakterystyczne dla jogi ćwiczenia nie wymagają wielkiego wysiłku i są bezpieczne dla zdrowych osób, o ile wykonuje się je pod nadzorem dobrze wyszkolonego instruktora. Jednak w bardzo rzadkich przypadkach joga może powodować ból wynikający z uszkodzenia nerwów, a nawet doprowadzić do udaru mózgu. Kobiety w ciąży oraz osoby z określonymi schorzeniami, takimi jak nadciśnienie tętnicze, jaskra czy zapalenie rwy kulszowej, powinny zmodyfikować ćwiczenia lub unikać niektórych pozycji.
Akupunktura
Termin „akupunktura” obejmuje metody mające na celu stymulację określonych punktów ciała. Technika akupunktury, która stosunkowo często jest poddawana badaniom naukowym, polega na nakłuwaniu skóry cienkimi igłami manipulowanymi ręcznie lub za pomocą elektrycznej stymulacji. I choć coraz częściej akupunktura stosowana jest w celu uśmierzenia chronicznego bólu, to wciąż pojawia się wiele kontrowersji dotyczących jej wartości terapeutycznych.
Dokonując w 2011 roku przeglądu prac badawczych nie wykazano żadnych dowodów na to, że akupunktura, akupresura, terapia laserowa czy też elektrostymulacja mają korzystny wpływ na zaprzestanie palenia. Jednak z powodu ograniczonej liczby i niskiej jakości dostępnych dowodów nie można sformułować na ten temat jakichkolwiek solidnych wniosków.
Akupunktura jest metodą stosunkowo bezpieczną. Niekorzystne skutki wynikające z niewłaściwej sterylizacji igieł bądź źle przeprowadzonego zabiegu mogą obejmować m.in. infekcje oraz ryzyko przebicia organów. Jednak biorąc pod uwagę znaczną liczbę osób leczonych każdego roku akupunkturą oraz ilość igieł zużytych podczas zabiegów, tylko niewielki odsetek pacjentów doświadcza podobnych komplikacji.
Źródło: http://nccam.nih.gov/health/providers/digest/smoking-science
Oprac. ZL
fot. iStock