Używki mogą negatywnie wpływać na całe życie człowieka, włączając w to fazę płodu. Większość kobiet w ciąży unika substancji odurzających, ale wśród nich są i takie, które sięgają po różnego rodzaju używki. Dotyczy to przede wszystkim uzależnionych nastolatek, które mają zostać matkami. Czym zatem grozi palenie papierosów, picie alkoholu i zażywanie narkotyków w ciąży?
Oszacowanie pełnego zakresu konsekwencji nadużywania substancji odurzających przez matki jest dość trudne. Problem w tym, że na ostateczne ukształtowanie płodu wpływa bardzo wiele różnych czynników, począwszy od genetyki i sposobu odżywania, przez zakres opieki prenatalnej, a na warunkach socjoekonomicznych kończąc. Ponadto, niektóre negatywne rezultaty mogą być potem złagodzone przez przyjazne środowisko domowe i odpowiednią opiekę rodzicielską nad dziećmi. Niemniej jednak, lekarze nie mają wątpliwości, że używki w ciąży bardzo niekorzystnie wpływają na zdrowie płodu. Naukowcy potrafią już dość precyzyjnie określić, jak nienarodzonym dzieciom szkodzą papierosy i alkohol, a także niektóre narkotyki.
Nikotyna
Tlenek węgla, nikotyna i toksyny z dymu tytoniowego mogą utrudniać zaopatrzenie płodu w tlen, a ponieważ nikotyna łatwo przenika łożysko, może osiągnąć w płodzie stężenia, które są znacznie wyższe niż poziomy u matki. W konsekwencji prowadzi to do spowolnienia rozwój płodu, przedwczesnego porodu i niższej wagi urodzeniowej. Naukowcy dowodzą, że im więcej matka pali, tym mniejsze jest dziecko.
Udowodniono też, że palenie podczas ciąży może wpływać na zdolności poznawcze dzieci i skutkować późniejszymi problemami behawioralnymi. Zwiększa też ryzyko wystąpienia tzw. zespołu nagłej śmierci łóżeczkowej i opóźnień rozwojowych. Ponadto, palenie przez matkę więcej niż jednej paczki dziennie, niemal podwaja prawdopodobieństwo, że dziecko będzie potem uzależnione od tytoniu.
Specjaliści podkreślają, że negatywny wpływ ma nawet bierne palenie. Wdychanie dymu w okresie poporodowym skutkuje chorobami oddechowymi (np. astma, zapalenie oskrzeli) oraz infekcjami ucha, a także częstszymi wizytami dzieci u lekarza.
Alkohol
Alkohol jest jedną z najczęściej spożywanych substancji odurzających podczas ciąży, a jego wpływ na rozwoju płodu i niemowląt został dobrze zbadany. Ciężarna musi pamiętać o tym, że każda ilość alkoholu, jaką wypije, dociera poprzez łożysko do dziecka i negatywnie wpływa na jego rozwój. Nie ma bezpiecznej dawki, którą można spożyć w ciąży.
Dzieci, których matki piły, mogą mieć fizyczne i behawioralne problemy trwające nawet do końca życia. Najczęściej rodzą się z niską wagą, mają problemy z jedzeniem, spaniem, śledzeniem kierunków, koncentracją i uczeniem się nawet prostych rzeczy. Mają też trudności z odnalezieniem się w grupie oraz kontrolowaniem swojego zachowania. Zespół alkoholowy płodu (FAS) obejmuje również defekty np. trwałe uszkodzenie mózgu, czy deformacje twarzy lub kończyn.
Narkotyki
Z najnowszych danych wynika, że kobiety w ciąży w wieku od 15 do 17 lat wykazały podobną skalę wykorzystania narkotyków (15,8 procent) co ich koleżanki, które w ciąży nie były.
Zażywanie narkotyków podczas ciąży zostało powiązane z wieloma niekorzystnymi skutkami, ale konieczne są dalsze badania w celu ustalenia konkretnych związków przyczynowo-skutkowych dla poszczególnych substancji.
Generalnie rzecz biorąc, narkotyki zażywane w ciąży przyczyniają się do uszkodzenia płodu, niskiej wagi urodzeniowej oraz niedorozwoju dziecka w zakresie jego zdolności poznawczych. W przypadku kokainy i marihuany najczęściej obserwuje się pogorszoną koncentrację, trudności językowe, jak również problemy behawioralne. Z kolei zażywanie metamfetaminy wiąże się z ograniczeniem wzrostu płodu, ospałością i słabą ruchliwością niemowląt.
Leczenie uzależnień w ciąży
Badania wykazują, że niektóre lekarstwa stosowane w terapiach odwykowych mogą być także użyte wobec kobiet w ciąży. Przykładowo, zażywanie metadonu połączone z opieką prenatalną i całościowym programem leczenia farmaceutycznego, może zmniejszyć wiele szkodliwych skutków zażywania przez matkę heroiny. Niestety, zastosowanie takiej terapii w trakcie ciąży na ogół wymaga potem leczenia objawów odstawienia u noworodków. W czasie ciąży stosuje się też inny lek na uzależnienie od opiatów – buprenorfinę. Jak się okazuje, jest ona niemal tak samo skuteczna, a powoduje mniejsze objawy odstawienia u noworodków niż metadon. Dzięki niej możliwy jest krótszy pobyt noworodków w szpitalu.
Dla uzależnionych kobiet w ciąży skuteczne są także terapie behawioralne. Szczególnie sprawdza się leczenie, które polega na wynagradzaniu matek za trwanie w abstynencji. Otrzymują one drobne kwoty pieniędzy, różne przywileje czy nagrody rzeczowe za to, że nie piją, nie palą lub nie biorą narkotyków. Według specjalistów, w takich przypadkach bardzo ważne jest, aby cały czas wspierać, motywować, ale także ściśle kontrolować pacjentki zmagające się z nałogami.
Oprac. NewsNet
fot. iStock
Źródło:
National Institute on Drug Abuse / www.drugabuse.gov
National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism / www.niaaa.nih.gov