Hazard rozumiany jako gra na pieniądze jest rodzajem rozrywki, a uczestnictwo w nim ma być przyjemnością. Uzależnienie następuje w wyniku utraty kontroli nad grą. Dla osoby uzależnionej od hazardu staje się ona przymusem, a element przyjemności zanika. Uzależniony przestaje panować nad wartością i czasem gry, a w pewnym momencie to jej podporządkowuje swoje życie. W Polsce ponad 50 tys. osób jest silnie uzależnionych od gier hazardowych, a kolejne prawie 200 tys. to osoby narażone na ryzyko uzależnienia.
Czym jest patologiczny hazard?
Według definicji ICD 10, którą przytaczają autorzy raportu z badania Fundacji CBOS na temat hazardu i innych uzależnień behawioralnych (o raporcie poniżej), patologiczny hazard obejmuje „częste, powtarzające się epizody uprawiania hazardu, które dominują w życiu człowieka, prowadzą do naruszania norm oraz zobowiązań społecznych, zawodowych, materialnych i rodzinnych. Dotknięci tym zaburzeniem ryzykują utratę pracy, zaciągają pokaźne długi oraz kłamią i łamią prawo dla uzyskania pieniędzy lub uniknięcia spłacania długów. Opisują intensywny popęd do gry, nad którym trudno im zapanować, połączony z pochłonięciem przez myśli i wyobrażenia dotyczące czynności hazardowych oraz okoliczności, które im towarzyszą” (ICD 10, 2000; 178).
Czynniki uzależnienia
Jak wynika z cytowanego raportu, istotnym czynnikiem ryzyka uzależnienia od hazardu jest brak świadomości społeczeństwa na temat faktu, że wszystkie gry na pieniądze mają właściwości uzależniające. Powstawaniu patologicznego hazardu sprzyjają także duża dostępność oraz proste zasady gry, zwłaszcza w przypadku automatów o tzw. niskich wygranych. Wśród czynników ryzyka autorzy wymieniają również uwarunkowania osobowościowe gracza oraz czynniki o charakterze społeczno-kulturowym.
Uwarunkowania osobowościowe gracza:
- niedojrzałość emocjonalna i społeczna,
- niskie poczucie własnej wartości,
- silna potrzeba odniesienia sukcesu,
- osamotnienie, pociąg do ryzyka.
Czynniki o charakterze społeczno-kulturowym:
- wysoki współczynnik akceptacji środowiska dla gier hazardowych jako sposobu spędzania wolnego czasu, także przez dzieci,
- milczące przyzwolenie ze strony rodziców i nauczycieli na granie na pieniądze przez dzieci i młodzież w środowisku rówieśniczym,
- chęć uczestnictwa w grupie oraz powielania wzorców spędzania wolnego czasu.
Winna popkultura
Ryzyko uzależnienia od hazardu wiąże się ponadto z wzorcami przekazywanymi przez popkulturę. Kreowany jest mit wielkiej wygranej, a hazard jest utożsamiany z eleganckim i elitarnym typem rozrywki. Uzależnieniu sprzyja również atrakcyjna atmosfera miejsc gry.
Wnioski płynące z raportu wskazują na konieczność zwiększenia świadomości ryzyka związanego z hazardem. Jako szczególnie ważną wymienia się edukację dzieci i młodzieży. Autorzy są zdania, że należy je jak najwcześniej uświadamiać na temat istoty hazardu i nie dopuszczać do ,,oswojenia się” z tego rodzaju aktywnością.
Projekt badawczy pt. „Opracowanie rozpowszechnienia oraz identyfikacja czynników ryzyka i czynników chroniących: a) hazardu, w tym hazardu problemowego / patologicznego, b) innych uzależnień behawioralnych” Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej realizowała w latach 2011-2012. Celem projektu było określenie rozpowszechniania różnych form hazardu i innych uzależnień behawioralnych w populacji ogólnopolskiej oraz zidentyfikowanie czynników chroniących i czynników ryzyka tych uzależnień. Badanie było współfinansowane ze środków Funduszu Rozwiązywania Problemów Hazardowych.
Na podstawie ww. raportu z badania Fundacji CBOS oraz informacji prasowej organizatora kampanii społecznej „Hazard. Nie igraj” opracowała DB
fot. iStock