Nadużywanie Internetu przez młodzież w Polsce stanowi poważny problem. Młodzi często postrzegają surfowanie po sieci jako ucieczkę od rzeczywistości, dlatego stosują rozmaite sposoby, aby usprawiedliwiać lub przekonywać innych o racji swojego zachowania. W zależności od tego, ile czasu spędzają w sieci, a ile poza nią, wyróżniono cztery typy intensywnych użytkowników Internetu.
Na podstawie badania Fundacji Dzieci Niczyje przedstawiającego wyniki nadużywania Internetu przez polską młodzież, wyodrębniono następujące kategorie osób będących non-stop w sieci: użytkownicy typu A („Wciągnięci w Sieć”), B („Wszystko naraz”), C („Pełny Krąg”) i typu D („Zabijanie nudy”). Wyżej wymienione typy określono na podstawie indywidualnych doświadczeń życiowych użytkowników Internetu.
Typy intensywnych użytkowników
Pierwszym wyróżnionym wzorem zachowań intensywnych użytkowników Internetu są „wciągnięci w sieć”. Osoby w tej grupie:
- mają problemy z nadużywaniem Internetu, nawet w sytuacji, gdy mają tego świadomość;
- zaniedbują ważne obszary codziennego życia (szkoła, życie towarzyskie, obowiązki domowe);
- koncentrują się na konkretnym typie aktywności w sieci, np. przeglądaniu portali społecznościowych;
- mają zaburzenia snu, odczuwają niepokój i rozdrażnienie w sytuacji braku dostępu do sieci;
- wykazują się niską aktywnością pozainternetową i wysoką potrzebą bycia online.
Opisywani użytkownicy Internetu często z powodu braku odpowiednich kompetencji społecznych czują się osamotnieni, pozbawieni przyjaciół lub rozczarowani życiem. Taki stan sprzyja ich zamykaniu się w wirtualnym świecie.
„Wszystko naraz”, czyli drugi wyróżniony typ dotyczy osób, które poszukują nowych wyzwań i doświadczeń w życiu. Nie mają oni trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu relacji społecznych. Swoją energię pożytkują na rozmaite aktywności przejawiane zarówno w sieci, jak i poza nią. Towarzyszy im stres powodowany napiętym harmonogramem dnia, ale mimo to potrafią godzić obowiązki z rozrywką w Internecie. Wysoka aktywność pozainternetowa i silna potrzeba bycia online to cechy charakterystyczne tej grupy (np. nastolatki mające wielu przyjaciół są bardzo aktywne na Facebooku).
Trzecią grupą jest „pełny krąg”. Osoby należące do tej grupy charakteryzują się wysoką aktywnością pozainternetową i niską potrzeba bycia online. Są otwarte na nowe doświadczenia życiowe i chętnie nawiązują kontakty z rówieśnikami. Kiedy mija fascynacja Internetem, posługują się metodami, które pomagają im ograniczać czas spędzany w sieci (zjawisko zatoczenia „kręgu”). Zmiana zachowań może nastąpić w wyniku:
- przesytu Internetem;
- uświadomienia sobie negatywnych konsekwencji nadużywania sieci (np. problemów zdrowotnych, niskich wyników w nauce, konfliktów z rodzicami);
- nowych motywacji (np. relacji miłosnych)
Użytkownicy typu D („Zabijanie nudy”) to osoby, które nie mają ciekawych, alternatywnych zajęć poza byciem non-stop online. Świat pozainternetowy postrzegają jako nudny, są zamknięci na nowe doświadczenia życiowe. Wyróżniają się niską aktywnością pozainternetową i ograniczonymi kompetencjami społecznymi. Surfowanie po sieci to dla nich wygodny sposób na wypełnienie harmonogramu dnia.
Porównanie poszczególnych typów użytkowników
Osoby wykazujące problem z nadużywaniem Internetu można odnieść do niektórych typów intensywnych użytkowników sieci.
Wśród internautów typu A („Wciągnięci w Sieć”) oraz D („Zabijanie nudy”), nadużywanie Internetu może się wiązać z innymi problemami (lęki, depresje, zaburzenia uwagi, itp.), co może być znakiem poważniejszych problemów psychospołecznych wymagających profesjonalnej pomocy. W przypadku użytkowników typu B („Wszystko naraz”) oraz C („Pełny Krąg”) problemy te mogą wynikać ze zmian zachodzących w okresie dojrzewania, a nie dysfunkcyjnego korzystania z sieci
Na podstawie raportu Fundacji Dzieci Niczyje pt. „Badanie nadużywania Internetu przez młodzież w Polsce” opracowała AF
fot. iStock