Lato to okres beztroski i zabawy. Jest to jednak również okres szczególnie niebezpieczny – czas wolny od szkoły i samodzielne wakacyjne wyjazdy sprzyjają podejmowaniu przez młodzież ryzykownych zachowań. Nic więc dziwnego, że właśnie w tym okresie większość młodych ludzi rozpoczyna eksperymenty z narkotykami. Nielegalne substancje pochodzące z nieznanych źródeł mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia młodzieży. Jak rozpoznać, że dziecko bierze narkotyki? Co możemy zrobić my, rodzice?
Młody, rozwijający się organizm jest szczególnie podatny na działanie substancji psychoaktywnych, tak więc eksperymenty z narkotykami mogą zakończyć się tragicznie. Dlatego też w okresie wakacyjnym rodzice powinni zwrócić szczególną uwagę na swoich podopiecznych. Wszelkie zmiany w zachowaniu powinny być sygnałem ostrzegawczym do tego, aby przyjrzeć się swoim dzieciom. Jednak jak rozpoznać, że dziecko może być pod wpływem narkotyków? Na co zwrócić uwagę? Zaniepokoić powinny nas szczególnie zmiany w wyglądzie i zachowaniu naszego dziecka, takie jak:
- czerwone oczy,
- nadmiernie rozszerzone lub zwężone źrenice, niereagujące na światło,
- ślady po wkłuciach na przedramionach, dłoniach, a także nogach czy stopach,
- upośledzona koordynacja ruchowa,
- głupie lub nieadekwatne do sytuacji zachowanie, napady śmiechu, itp.,
- zwiększony lub zmniejszony apetyt,
- charakterystyczny słodko-mdły ziołowy zapach ubrań lub włosów.
Niekiedy objawem do niepokoju jest także złe samopoczucie dziecka – zawroty głowy, bóle brzucha czy wymioty mogą być oznaką spożycia niebezpiecznych substancji. Reakcje na zażycie narkotyku mogą być różne, w zależności od jego rodzaju.
Rodzaje narkotyków – stymulanty, opiaty, konopie
Wśród narkotyków można wyróżnić kilka grup substancji o podobnym działaniu, takich jak stymulanty, opiaty, psychodeliki oraz pochodne konopi. Warto znać najpopularniejsze z nich.
Stymulanty to środki pobudzające układ nerwowy. Zalicza się do nich m.in. amfetaminę, metamfetaminę oraz kokainę. Substancje te występują najczęściej pod postacią przezroczystego lub białego proszku, bądź też kryształów i są przyjmowane wziewnie do nosa, jednak niektóre postaci narkotyków mogą być też przyjmowanie doustnie lub palone. Zażycie stymulantów powoduje bardzo silne pobudzenie, a czasem również euforię. Ta grupa substancji psychoaktywnych bywa zażywana w celu przeciwdziałania senności i zmęczeniu oraz zwiększeniu wydolności umysłowej czy koncentracji. Z kolei popularne wśród bywalców klubów tanecznych tabletki ecstasy są pochodnymi metamfetaminy o działaniu pobudzającym, euforyzującym i psychodelicznym. Zażywanie narkotyków z grupy amfetamin wiąże się z takimi skutkami ubocznymi jak znaczne pobudzenie, silne bóle i zawroty głowy, drgawki, nudności, arytmia i niewydolność serca oraz utrata apetytu. Niekiedy mogą wystąpić również poważne konsekwencje psychiczne – od obniżenia nastroju, lęków, agresji i depresji aż po ostrą psychozę.
Kolejną grupą substancji psychoaktywnych są opiaty, czyli narkotyki będące pochodnymi opium – soku mlecznego otrzymywanego z niedojrzałych makówek. Zalicza się do nich m.in. morfinę, heroinę oraz kodeinę. Tego typu substancje występują najczęściej pod postacią białych lub brązowych proszków i cieczy (jak tzw. „kompot”) lub tabletek, a przyjmowane są zwykle dożylnie lub doustnie. Narkotyki opioidowe mają hamujące działanie na ośrodkowy układ nerwowy, efektem ich zażycia jest zmniejszenie odczuwania bólu, euforia, błogość i senność. Mogą powodować następujące konsekwencje zdrowotne: utrata apetytu i libido, spowolnienie psychoruchowe, senność, apatia oraz wypalenie emocjonalne. Opiaty uznawane są za najbardziej uzależniające narkotyki.
Jeszcze innymi substancjami są przetwory konopi, do których zalicza się marihuanę oraz haszysz. Oba rodzaje narkotyków wytwarzane są z konopi indyjskich – marihuana z wysuszonych kwiatostanów, a haszysz – żywicy tej rośliny. Marihuana może być zażywana na wiele sposobów, m.in. palenie ręcznie robionych papierosów, tzw. skrętów, dodawanie jej do tradycyjnych papierosów, spożywanie w postaci pokarmów, np. ciast lub ciasteczek, palenie w fifce lub po prostu inhalowanie się dymem. Substancją psychoaktywną zawartą w przetworach konopi jest THC – tetrahydrokannabinol oraz inne kannabinoidy. W zależności od przyjętej dawki mają one działanie uspokajające, euforyzujące lub rozdrażniające. Ponadto zażycie marihuany lub haszyszu pobudza apetyt (często występuje tzw. gastrofaza), rozkurcza mięśnie, zmniejsza ciśnienie śródgałkowe i rozszerza oskrzela, ma także działanie przeciwwymiotne i przeciwdrgawkowe. Długotrwałe stosowanie tej substancji może prowadzić do szerokiej gamy zaburzeń znanej pod nazwą zespołu amotywacyjnego. Do jego objawów zalicza się m.in. zaburzenia snu, apatię i niechęć do działania, ograniczenie kontaktów z ludźmi, zaburzenia pamięci, koncentracji i uwagi, trudności w uczeniu się, myślenie chaotyczne i magiczne, upośledzenie zdolności rozwiązywania problemów, a także planowania przyszłości, zanik zainteresowań, zaburzenia percepcji czasu oraz lęk.
Z którymi z tych substancji najczęściej eksperymentuje młodzież?
Wyniki badań ankietowych przeprowadzonych w polskich szkołach ponadgimnazjalnych, na zlecenie Krajowego Biura do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii wskazują, że niemal 60 proc. nastolatków wie lub z łatwością mogłoby się dowiedzieć, gdzie kupić narkotyki, 1/3 otrzymała przynajmniej raz ofertę kupna nielegalnych substancji, a 5 proc. często spotyka się z takimi propozycjami. Najpopularniejszą nielegalną substancją psychoaktywną wśród młodzieży jest marihuana. Zgodnie z deklaracjami aż 18 proc. uczniów liceów, techników i szkół zawodowych używało środków odurzających w ciągu ostatniego roku. Większość z nich – 88 proc. – wskazało właśnie marihuanę, druga w kolejności była amfetamina (10%). Pozostali uczniowie, którzy mieli styczność z narkotykami przyznawali się do zażywania m.in. kokainy, haszyszu oraz środków psychodelicznych.
Czy moje dziecko bierze?
Jako powody zażywania substancji psychoaktywnych młodzi ludzie najczęściej podają ciekawość oraz chęć przeżycia przygody czy zdobycia nowych wrażeń. Czasem chcą też zapomnieć o problemach, oderwać się od rzeczywistości. Ważną rolę pełni tutaj również środowisko i rówieśnicy. Nastolatek nie chce pozostać w tyle, wypaść z grupy – spróbuje narkotyku, bo inni go próbowali. Jak więc ustrzec nasze dziecko? Przede wszystkim rozmawiać. W jaki sposób jednak przeprowadzić taką rozmowę? Przygotuj się do dyskusji – poznaj mity i prawdy o narkotykach, a wystrzegaj się obiegowych opinii. Możesz też opowiedzieć nastolatkowi o własnych doświadczeniach z używkami oraz ich konsekwencjach. Bądź szczery i otwarty. W rozmowie podkreślaj troskę o dziecko oraz utwierdzaj je w poczuciu własnej wartości. O zagrożeniach związanych z używaniem narkotyków warto rozmawiać z dziećmi zanim wejdą w wiek nastoletni, w którym zwykle zaczyna się przygody z używkami. Jednak na pogadankę o narkotykach nigdy nie jest za późno. Rodzice są zwykle autorytetami dla swoich dzieci, dlatego też wyraźne podkreślenie swojej postawy względem substancji psychoaktywnych może skutecznie zniechęcić pociechy do eksperymentów.
Jeśli masz jednak podejrzenia dotyczące tego, że Twój syn lub córka zażywa narkotyki, to również najlepiej będzie zacząć od szczerej rozmowy. Najgorsze, co możesz zrobić, to kontrolowanie i zakazy – w ten sposób możesz stracić zaufanie dziecka. Postaraj się porozmawiać z nim po partnersku, jak równy z równym. Wyraź swoje obawy, ale nie obwiniaj, nie krzycz, nie nakazuj. Jeśli Twoje domysły okażą się słuszne, a nastolatek przyzna się do próbowania narkotyków, zapytaj go, dlaczego to zrobił. Wysłuchaj, co ma do powiedzenia i nie oceniaj. Spróbujcie razem rozwiązać problem. Wyjaśnij dziecku, jakie konsekwencje może mieć dla niego zażywanie substancji psychoaktywnych. Nie strasz go jednak, ale wyraź troskę o jego zdrowie i życie. Pamiętaj, że na taką rozmowę nigdy nie jest za późno.
Czy można wykryć narkotyki?
Jeśli jednak dziecko nie przyznaje się do używania narkotyków, a chcesz mieć pewność, to obawy mogą pomóc rozwiać testy narkotykowe do samodzielnego zastosowania. Służą one wykrywania obecności narkotyków, a dokładnie ich metabolitów w organizmie. W zależności od rodzaju testu, obecność nielegalnych środków można wykryć w próbce moczu lub śliny. Większość dostępnych w aptekach testów jest jednak przeznaczona do rozpoznania jednej, konkretnej substancji, co oznacza, że przed jego wykonaniem musimy wiedzieć o użycie jakiego narkotyku podejrzewamy dziecko.
Nie zawsze jesteśmy w stanie określić, jaki typ używki zażył nastolatek. W takim przypadku dobrym rozwiązaniem będzie użycie tzw. multitestu, który wykrywa obecność najpopularniejszych narkotyków. Przykładem takiego testu do badania próbki moczu jest NarkoDiag Multi-Test – przeznaczony do jakościowego, jednoczesnego wykrywania amfetaminy, morfiny, heroiny, kodeiny, ecstasy oraz marihuany i haszyszu. Jest to bardzo prosty w obsłudze test. Należy zanurzyć panel testowy w próbce moczu, a już po 5 minutach można odczytać wynik, który widoczny jest jako kolorowe linie pojawiające się na pasku testowym.
Nieco mniej inwazyjną metodą jest wykrywanie narkotyków w ślinie. Do takiego badania można wykorzystać NarkoDiag MultiTwist, który umożliwia stwierdzenie zażycia marihuany lub haszyszu, amfetaminy, kokainy, a także opiatów – morfiny lub heroiny. Aby wykonać test, trzeba pobrać próbki śliny przy użyciu specjalnego próbnika dołączonego do zestawu i nanieść je na panel testowy. Po 10 minutach na panelu pojawi się łatwy do interpretacji wynik w postaci barwnych linii. Oba testy można zakupić w aptekach oraz w sklepie internetowym www.diagnosis.pl.
Należy jednak pamiętać, że każda substancja ma inny czas rozkładu i może być wykryta w organizmie tylko przez określony czas. Obecność większości popularnych narkotyków można stwierdzić w okresie do 3 dni od zażycia, zaś THC obecne w przetworach konopi jest wykrywalne aż do 10 dni. Jednak im wcześniej wykona się test, tym dokładniejszy wynik można uzyskać.
Pamiętajmy jednak, że testy takie powinny odbywać się za zgodą nastolatka. Nawet jeśli wyniki okażą się pozytywne, to jeszcze nie koniec świata. Jeżeli jednak obawiasz się, że Twoje dziecko może być uzależnione, koniecznie skontaktuj się z terapeutą lub ośrodkiem leczenia uzależnień.
Artykuł sponsorowany
Fot. iStock, mat. producenta