W procesie, w którym hazard zaczyna dominować nad świadomością i zachowaniem gracza, można wyszczególnić kilka punktów zwrotnych. To one decydują o dalszym losie uzależnionego. Bardzo ważne są doświadczenie pierwszej wygranej i moment upadku, czyli przegranie wszystkich pieniędzy lub zerwanie więzi rodzinnych.
Kiedy gra staje się nałogiem?
Gra dla rozrywki staje się uzależnieniem, kiedy gracz przestaje kontrolować ilość czasu i pieniędzy inwestowanych w grę. Ponadto, nie panuje nad swoimi emocjami i zachowaniami, a jego dotychczasowe priorytety i normy moralne odchodzą na dalszy plan. Proces uświadamiania sobie problemu może trwać nawet kilkanaście lat.
Jak wynika z raportu Fundacji CBOS (o raporcie poniżej), wśród najczęściej wymienianych motywów uprawiania hazardu osoby grające wskazują: chęć zasilenia domowego budżetu oraz posiadania większej ilości pieniędzy na zwykłe codzienne wydatki (41%); przeczucie, że czeka ich duża wygrana (25,2%); potrzebę posiadania pieniędzy na wydatki „ekstra”(22,3%) lub też postrzegają grę jako rozrywkę i sposób za zabicie nudy (17,7%).
Duża wygrana i jej przeznaczenie
Wyniki badania Fundacji CBOS pokazały, że relatywnie wysoka kwota wygranej przypadła niewielkiemu procentowi (11,6%) graczy. Wygrane najczęściej przeznaczali oni na codzienne wydatki, jednak stosunkowo liczna grupa wydawała je na rozrywkę, przyjemności, zakup dóbr o większej wartości. Zdecydowanie rzadziej wygrana pokrywała spłatę zaciągniętego długu, kredytu czy też była odkładana w ramach oszczędności (lokata bankowa, akcje, obligacje itp.).
Jednak to pierwsza wygrana jest przez badanych wskazywana jako ta decydująca w postępowaniu uzależnienia od hazardu. Wyniki badań zawarte w raporcie Fundacji CBOS pokazują, że z punktu widzenia gracza punkty zwrotne w rozwoju uzależnienia to postępujący proces tracenia pieniędzy:
Etap 1 – znacząca wygrana. Przekonanie, że gra jest łatwym, szybkim i efektywnym sposobem na uzyskanie dużych pieniędzy (zatem lepszym niż praca), jest pierwszym sygnałem ostrzegawczym.
Etap 2 – rezygnacja z niskich stawek. Według raportu gracze stawiają więcej, ponieważ gra za wyższe stawki daje szansę na wyższą wygraną i większe emocje. Jednocześnie gracze zaczynają lekceważyć tych, którzy nadal „grają nisko”.
Etap 3 – potrzeba, chęć lub przymus odegrania się. W procesie utraty kontroli nad pieniędzmi wydawanymi na grę etap trzeci jest bardzo ważny, zwłaszcza gdy przegrana zostanie duża kwota. Ten moment to także pierwsze próby samokontroli i wprowadzania strategii gry, np. przerywania jej na pewien czas.
Etap 4 – brak pieniędzy na dalszą grę. Na tym etapie pojawiają się takie symptomy, jak pożyczanie pieniędzy od rodziny i znajomych, sprzedaż cennych przedmiotów, niepłacenie rachunków, zaciąganie kredytów i pożyczek od lichwiarzy oraz kradzieże pieniędzy z różnych instytucji, z którymi gracz ma kontakt (np. firmy, w której pracuje), oraz pieniędzy rodziny, utrata pracy.
Według badań, grę kończy bankructwo, którego doświadczyli prawie wszyscy gracze rozpoczynający leczenie.
Terapia
Doświadczenie bankructwa, następnie pojawianie się windykatorów, wierzycieli, oraz rodzina, która zaczyna orientować się w sytuacji – to czynniki najczęściej motywujące do podjęcia terapii. Także konsekwencje emocjonalne, takie jak nienawiść do siebie, wstyd, upokorzenie, strach oraz niemożność zniesienia tak złego stanu psychicznego, przyczyniają się do pozytywnej decyzji o leczeniu. Jednak sama terapia nie zawsze oznacza definitywne zakończenie gry. Gracze często nie zdają sobie sprawy z mocy uzależnienia i szkodliwości samej gry – niejednokrotnie wracają do hazardu z założeniem obstawiania mniejszych stawek lub nie wytrzymują presji, w skutek czego popadają w depresję bądź podejmują próby samobójcze.
Na podstawie raportu Fundacji CBOS opracowały AF i EB
fot. iStock
Projekt badawczy pt. „Opracowanie rozpowszechnienia oraz identyfikacja czynników ryzyka i czynników chroniących: a) hazardu, w tym hazardu problemowego / patologicznego, b) innych uzależnień behawioralnych” Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej realizowała w latach 2011-2012. Celem projektu było określenie rozpowszechniania rożnych form hazardu i innych uzależnień behawioralnych w populacji ogólnopolskiej oraz zidentyfikowanie czynników chroniących i czynników ryzyka tych uzależnień. Badanie było współfinansowane ze środków Funduszu Rozwiązywania Problemów Hazardowych.