Jedynie 0,08 proc. funduszy przeznaczonych na ochronę zdrowia inwestuje się w profilaktykę przeciwalkoholową. Natomiast ze sprzedaży alkoholu wpływa do budżetu państwa ponad 11 mld złotych. Poniżej przedstawiamy wyniki raportu pt. „Ekonomiczne aspekty skutków picia alkoholu w Europie i w Polsce” i podsumowujemy, ile wynoszą wpływy ze sprzedaży alkoholu i koszty wynikające z jego nadużywania.
14 czerwca br. odbyła się debata ekspercka zorganizowana przez Instytut Organizacji Ochrony Zdrowia Uczelni Łazarskiego oraz Państwową Agencję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. W wyżej opisanej debacie uczestniczyli m.in. dr n. med. Bogusław Habrat, kierownik Zespołu Profilaktyki i Leczenia Uzależnień z Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie oraz Paulina Miśkiewicz, dyrektor biura WHO w Polsce.
Wpływy do budżetu państwa
Jak podaje raport IOOZ, jedynymi wiarygodnymi danymi nt. wielkości wpływów ze sprzedaży alkoholu są dane dotyczące wpływów z akcyz oraz opłat za wydanie zezwoleń na sprzedaż detaliczną i hurtową alkoholu. Dane te są publikowane raz do roku przez Ministerstwo Finansów. Pozostałe źródła dochodów ze sprzedaży alkoholu to wpływy z podatku VAT, podatki dochodowe CIT i PIT, składki ZUS, opłaty środowiskowe oraz wszystkie parametry efektu mnożnikowego w zakresie kreowania obrotu finansowego kontrahentów. Niestety dane na temat dochodów z tych źródeł są trudne do zebrania. Autorzy raportu zawarli w swych badaniach wyniki estymacji – z tytułu podatku VAT od sprzedaży alkoholu do budżetu państwa wpływa rocznie ok. 5-7 mld złotych rocznie. Estymacja wykonana przez ekspertów z firmy Ernst & Young pokazuje, że w 2010 roku budżet państwa uzyskał kwotę 1,77 mld zł dzięki podatkowi VAT za produkty Kompanii Piwowarskiej (KP) w gastronomii i sprzedaży detalicznej. Ponieważ KP ma ok. 40 proc. udział w rynku piwa w Polsce wartość podatków VAT dla całej branży piwowarskiej można estymować na poziomie 2,5-krotnie wyższym, czyli na ok. 4,25 mld złotych rocznie. Natomiast z raportu branży spirytusowej z 2009 roku wynika, że wpływy do budżetu państwa wyniosły 2,626 mld złotych.
Udokumentowane wpływy do budżetu państwa z tytułu sprzedaży alkoholu w 2011 roku wyniosły 11,016 mld złotych – 10,296 mld złotych z podatku akcyzowego i 719,553 mln złotych z opłat za wydanie zezwoleń na sprzedaż alkoholu. Wpływy z tytułu podatku akcyzowego od sprzedaży alkoholu w Polsce stanowiły 17,8 proc. całości wpływów państwa z tytułu akcyzy w roku 2011. Największe wpływy (63 proc.) uzyskaliśmy ze sprzedaży alkoholu etylowego i piwa (33 proc.).
Z danych Ministerstwa Finansów udostępnionych dla PARPA wynika, że w roku 2002 dochód państwa z tytułu sprzedaży alkoholu wyniósł 6,616 mld złotych, co stanowi ok. 64 proc. dzisiejszych dochodów. Co roku dochód ten sukcesywnie wzrasta.
Dochody z tytułu opłat za wydanie zezwoleń na sprzedaż detaliczną i hurtową alkoholu w 2011 roku wyniosły 719,553 mln złotych. Według raportu w 2011 roku na terenie Polski działało 150 014 (o 2 210 mniej niż w poprzednim roku) punktów sprzedaży detalicznej napojów alkoholowych oraz 1800 punktów sprzedaży hurtowej. Największe dochody z wydawanych pozwoleń odnotowały gminy – 683,879 mln złotych, następnie województwa – 35,673 mln złotych i budżet państwa centralnie – 21,300 mln złotych.
Koszty szkodliwego picia alkoholu i uzależnienia od alkoholu w Polsce
Całościowe koszty społeczne związane z piciem alkoholu w Polsce można estymować według odsetka PKB na poziomie ok. 14,16 mld złotych w 2010 roku i 15,23 mld złotych w roku 2011. Autorzy raportu informują, że biorąc pod uwagę estymację kosztów na poziomie 3 proc. PKB, mogą one wynieść nawet 45 mld złotych.
- Koszty bezpośrednie medyczne – wydatki publiczne
Według danych NFZ w roku 2011 koszty bezpośrednie medyczne leczenia uzależnienia od alkoholu oraz następstw klinicznych tej choroby i zatrucia alkoholem wyniosły 421,531 mln złotych. W wydatkach NFZ mieszczą się takie problemy zdrowotne, jak uzależnienie od alkoholu, schorzenia wątroby, zatrucia oraz schorzenia mózgu. Aż 81 proc. kosztów jest związanych z leczeniem odwykowym (342,963 mln złotych), następnie 13 proc. z hospitalizacją z powodu schorzeń wątroby (55,787 mln złotych), 5 proc. z zatruciami alkoholem (20,599 mln złotych) oraz 1 proc. ze schorzeniami mózgu (2,181 mln złotych). W roku 2011 w placówkach lecznictwa publicznego wydano na leczenie osób uzależnionych od alkoholu i współuzależnionych 342,96 mln złotych. Wydatki te mają wyraźną tendencję wzrostową – w 2008 roku wynosiły prawie 100 mln złotych mniej. Ponadto, podczas konferencji Paulina Miśkiewicz, dyrektor Światowej Organizacji Zdrowia w Polsce podkreśliła, że: Bardzo oszczędnie zostały policzone koszty leczenia osób chorych w wyniku spożywania alkoholu. Ilekroć mówimy o chorobach krążenia, chorobach nowotworowych i innych czynnikach chorobowych, to alkohol – obok tytoniu i braku aktywności fizycznej – jest bardzo często wymieniany jako powód tych dolegliwości.
Autorzy raportu podają, że według danych NFZ w roku 2011 liczba placówek leczenia uzależnienia od alkoholu wynosiła 718. Ta liczba wydaje się zbyt niska w obliczu faktu, że 30 proc. placówek leczenia uzależnienia od alkoholu (w tym 50 proc. całodobowych placówek terapii i 43 proc. oddziałów leczenia alkoholowych zespołów abstynencyjnych) wykonała w roku 2011 więcej świadczeń niż miały zakontraktowane przez NFZ. Zaś tylko 12 proc. wszystkich placówek nie wykonało całego kontraktu.
- Koszty bezpośrednie społeczne – wydatki publiczne
W zakresie działań zapobiegających nadużywaniu i uzależnieniu od alkoholu koszty bezpośrednie społeczne w 2011 roku wyniosły 642,181 mln złotych. Według danych zawartych w raporcie realizacja zadań związanych z rozwiązywaniem problemów alkoholowych jest podzielona między budżet państwa, samorządy województw, powiaty oraz samorządy gmin i miast na prawach powiatów. Największe koszty na realizację tychże zadań ponoszą samorządy gmin i miast – 607,905 mln zł. Samorządy województw wydają 25,486 mln zł, powiaty 2,745 mln złotych. Natomiast z budżetu państwa na ten cel jest przeznaczonych 6,045 mln złotych. To stanowi 0,08 proc. całości wydatków budżetu państwa na ochronę zdrowia. Paulina Miśkiewicz w trakcie debaty dodała: Działalność na rzecz zmniejszenia nadużywania alkoholu policzono w raporcie jako koszty. Moim zdaniem lepiej traktować to jak inwestycję.
- Koszty pośrednie
W raporcie IOOZ zawarta jest także estymacja kosztów pośrednich wynikających z nadużywania alkoholu w Polsce. Zaliczono do nich wydatki ZUS w kategorii absencji chorobowych mężczyzn, utratę produktywności pracy, wypadki drogowe spowodowane przez nietrzeźwych kierowców oraz utratę produktywności w wyniku przedwczesnej umieralności. Estymacja wykazała, że pośrednie koszty nadużywania alkoholu mogą sięgać nawet 37,39 – 39,38 mld złotych rocznie. Ostatnia część raportu na temat kosztów dotyczy strat niepoliczalnych. Autorzy wymienili niską jakość życia osób uzależnionych i ich rodzin, cierpienie, negatywny wpływ na wychowanie dzieci, ubóstwo oraz degradację i wykluczenie społeczne.
Autor: Ewa Bukowiecka
fot. iStock
Źródło: Raport „Ekonomiczne aspekty skutków picia alkoholu w Europie i w Polsce” opracowanego przez Instytut Organizacji Ochrony Zdrowia Uczelni Łazarskiego.
Komentarze
juzwa2013-07-10 20:30:57