Za kraj pracoholików uważana jest Japonia, jednak statystycznie to Polacy przepracowują rocznie więcej godzin niż ich azjatyccy koledzy. Aż jedna trzecia z nas nie wykorzystuje w pełni przysługującego mu urlopu, a dane statystyczne mówią, że ok. 10 proc. Polaków może mieć objawy pracoholizmu. 12 sierpnia obchodzony jest Dzień Pracoholika, więc może z tej okazji warto sprawdzić czy przypadkiem nie jest się jednym z nich?
Pracują na urlopie i po godzinach, nigdy nie odpoczywają, nieustannie w gotowości do pracy i cały czas pod telefonem, zawsze mają coś pilnego do skończenia. Pracoholicy. Brak czasu, stres, zmęczenie, zaniedbywanie relacji z rodziną i przyjaciółmi – to niektóre z objawów uzależnienia od pracy. Jednak nie każda osoba, która bez przerwy pracuje jest pracoholikiem. Nie chodzi bowiem o samą pracę po godzinach czy w czasie wolnym, ale o nadmierne angażowanie się w nią oraz ciągły przymus jej wykonywania. Według badań przeprowadzonych przez CBOS aż 10 proc. polskich pracowników może mieć objawy uzależnienia od pracy.
Czy sytuacja jest rzeczywiście tak poważna? Ilość godzin pracy w Ameryce Północnej i Wielkiej Brytanii stale wzrastała od 20 lat. Jak pokazują wyniki badań, 1 na 6 osób pracuje ponad 60 godzin tygodniowo, a w Europie najwięcej pracują Brytyjczycy na etacie. Jak donosi raport brytyjskiego Towarzystwa Medycznego – 77 proc. z nich spędza na pracy więcej niż 50 godzin tygodniowo, a 46 proc. nawet więcej niż 60 godzin. Problem wydłużającego się czasu pracy staje się jeszcze bardziej widoczny ze względu na fakt, że coraz mniej pracowników bierze urlop lub robi sobie przerwy od pracy. Wyniki jednego z ostatnich badań przeprowadzonych przez Expedia.com wykazały, że jedynie 38 proc. pracowników w USA wykorzystuje wszystkie swoje dni urlopu. Przeciętny amerykański pracownik korzysta tylko z 14 na 18 przysługujących mu wolnych dni.
Z dobrowolnych dni odpoczynku od pracy nie korzystają również Polacy. Raport Ipsos Global oparty na ankietach przeprowadzonych wśród 13 tys. osób z 24 różnych krajów miał na celu sprawdzenie, gdzie ludzie są najmniej skłonni do korzystania z urlopów i dni wolnych. Wśród najbardziej zapracowanych krajów świata na 11 miejscu znalazła się Polska – jak wynika ze statystyk Polacy pracują średnio 1966 godzin rocznie, a tylko 66 proc. z nich wykorzystuje urlop w całości. Odliczając przysługujące dni wolne, pracujemy o 158 godzin więcej niż musimy – nie wykorzystując urlopu bądź pracując w czasie jego trwania. Jest to znacznie więcej niż w Japonii, uznawanej za kraj pracoholizmu, gdzie pracuje się średnio 1714 godzin rocznie, jednak z przysługującego urlopu w pełni korzysta tam jedynie 33 proc. pracowników.
W Japonii pracoholizm znany jest pod nazwą „karoshi”, co oznacza „śmierć przez przemęczenie”. Z powodu przepracowania odnotowuje się tam 1000 zgonów rocznie, co stanowi prawie 5 proc. wszystkich przypadków udaru i zawału serca wśród pracowników w wieku poniżej 60 lat. W 2009 roku 1/3 Kanadyjczyków uznała się za pracoholików, a z kolei w Holandii wyróżniono nową jednostkę chorobową nazwaną „chorobą wolnego” (leisure illness), która objawia się gorszym samopoczuciem u osoby pracującej w momencie, gdy przestaje ona pracować i próbuje się zrelaksować – według badań dotyka ona blisko 3 proc. całej populacji.
Na pracoholizm najbardziej narażeni są specjaliści, menadżerowie, osoby uprawiające wolne zawody oraz przedsiębiorcy prowadzący własny biznes, a także osoby, które wykazują predysponujące do tego nałogu cechy osobowości. W uzależnienie od pracy popadają najczęściej perfekcjoniści nastawieni na sukces, osoby przesadnie ambitne oraz podatne na stres. Jak wyjaśnia dr Kamila Wojdyło z Instytutu Psychologii Polskiej Akademii Nauk, autorka książki “Pracoholizm. Perspektywa poznawcza”, psychoterapeuta i naukowiec specjalizujący się w problematyce pracoholizmu i jego leczenia oraz autorka najnowszej teorii – work craving pokazującej pracoholizm jako uzależnienie: – Za zjawiskiem pracoholizmu stoją określone mechanizmy takie jak: podatność osobowościowa: tj. cechy obsesyjno-kompulsyjne, niezdrowy, nadmierny perfekcjonizm, deficyt w zakresie kompetencji emocjonalnych i umiejętności regulacji emocji. Badania realizowane w kierowanym przeze mnie zespole pokazały również, że pracoholizm jest związany z określonymi postawami rodzicielskimi: nadmiernymi wymaganiami, niekonsekwencją obojga rodziców i odrzucaniem dziecka/brakiem akceptacji. Jeśli osoba z takimi uwarunkowaniami – cechami osobowości i zapleczem doświadczeń wczesnego dzieciństwa trafi na “podatny grunt” środowiska pracy, ukierunkowanego na presję dokonań i rywalizacji, to takie środowisko pracy może być “pożywką” dla rozwoju pracoholizmu. Ale trzeba zaznaczyć, że pracodawca/firma może jedynie sprzyjać pracoholizmowi, przy odpowiednim typie osobowości. Samo działanie pracodawcy bez określonej osobowości, nie “stworzy” pracoholika.
Uzależnienie od pracy może mieć poważne skutki zdrowotne, zarówno psychiczne, jak i fizyczne. Jak tłumaczy dr Kamila Wojdyło – Badania pokazują, że z pracoholizmem mogą być związane depresje, zaburzenia lękowe, współwystępujące inne uzależnienia, jak również choroby układu sercowo-naczyniowego, oddechowego oraz udary mózgu. Jednym z ważnych zagrożeń, związanych z pracoholizmem jest zjawisko odrętwienia emocjonalnego nazywane anhedonią emocjonalną – polega ono na zaniku zdolności do odczuwania przyjemności w wyniku jej zbyt długiego odraczania. W zeszłym roku badaczka zainicjowała w Gdańsku stworzenie pierwszej w Polsce grupy terapeutycznej dla pracoholików. Aktualnie osoby uzależnione od pracy i ich rodziny mogą podjąć terapię indywidualną w Gdańsku, natomiast od października 2014 roku, również w Warszawie. Szczegółowe informacje dostępne są na stronie: www.work-passion.eu.
Oprac. AG
fot. iStock
Źródła:
Badanie CBOS (2012), Badora, M. Gwizdała, M. Herrmann, J. Kalka, J. Moskalewicz, „Oszacowanie rozpowszechnienia oraz identyfikacja czynników ryzyka i czynników chroniących w odniesieniu do hazardu, w tym hazardu problemowego (patologicznego) oraz innych uzależnień behawioralnych”.
http://www.psychologytoday.com/blog/wired-success/201203/workaholism-and-the-myth-hard-work
http://www.ipsos-na.com/download/pr.aspx?id=9815