Zaburzenia uwagi, nadmierna agresja, wycofanie czy lęk i depresja to tylko niektóre z problemów psychospołecznych, które może spowodować nieprawidłowe korzystanie z Internetu. Niezdrowe przywiązanie emocjonalne do komputera może przyczynić się do utraty kontroli nad aktywnością online. W Polsce problem dysfunkcyjnego korzystania z Internetu dotyczy aż 13,3 proc. nastolatków.
Funkcjonalne i dysfunkcyjne korzystanie z sieci
Nadużywanie Internetu to utrata kontroli nad korzystaniem z sieci. Może ona prowadzić do izolacji oraz zaniedbywania form aktywności społecznej, nauki, zdrowia, higieny osobistej, itd. Badania wykazują, że w Polsce, podobnie jak w innych krajach europejskich, kryteria nadużywania Internetu spełnia niewielki odsetek badanych (jedynie 1,3 proc. respondentów). Większą grupę stanowią osoby wykazujące tylko część symptomów nadużywania sieci – w Polsce jest to 12,1 proc. nastolatków. Łącznie te dwie kategorie stanowią grupę osób dysfunkcyjnie korzystających z Internetu – należy do niej 13,3 proc. młodych Polaków. U osób tych szczególnie istotna jest kwestia psychicznego przywiązania do aktywności online. Do niepokojących objawów psychicznego zaabsorbowania siecią można zaliczyć intensywne myślenie o Internecie w sytuacji, kiedy nie ma się do niego dostępu, czy irytację i rozdrażnienie, kiedy nie można dostać się do sieci.
Wśród czynników różnicujących występowanie objawów nadużywania Internetu największy wpływ ma płeć. Okazało się, że wśród chłopców odsetek osób mających poważny problem z korzystaniem z sieci jest ponad dwukrotnie wyższy niż wśród dziewczyn (1,8 proc. do 0,8 proc.). Z kolei wiek ma większe znaczenie w przypadku osób zagrożonych nadużywaniem Internetu – wśród nastolatków w wieku 16-17 lat wynosi on aż 14,1 proc., podczas gdy dla młodszych (14-15 lat) to 11,2 proc.
Wyniki badań
Nadużywanie Internetu może być jedynie wierzchołkiem góry lodowej – może wskazywać na głębsze problemy psychologiczne lub społeczne nastolatka. W badaniu przeprowadzonym przez Fundację Dzieci Niczyje użyto arkusza samooceny Achenbacha – psychologicznego narzędzia diagnostycznego dla dzieci i młodzieży, które pozwala zidentyfikować szereg problemów psychologicznych i społecznych, jak również zmierzyć poziom wybranych kompetencji (wyniki w nauce, kontakty z rówieśnikami, aktywność pozalekcyjna).
Wyniki potwierdzają, że dysfunkcyjne korzystanie z Internetu jest powiązane z niższym poziomem kompetencji szkolnych, mniejszą aktywnością społeczną i poważniejszymi problemami psychospołecznymi. Największe różnice zaobserwowano w kategoriach „zaburzenia myśli” oraz „lęki i depresje”. Dla całkowitej skali problemowej, która odnosi się zbiorczo do wszystkich problemów mierzonych przez test, średni wynik dla osób dysfunkcyjnie korzystających z Internetu jest aż o 70 proc. wyższy niż w przypadku osób funkcjonalnie korzystających z Internetu.
Ponadto, badania wykazały, że:
- problem z wycofaniem zgłosiło 6,4 proc. badanych
- na zaburzenia uwagi uskarżało się 8,15 proc. respondentów
- nadmierne zachowania agresywne wskazało aż 13,53 proc. ankietowanych
- dużym problemem dla młodzieży dysfunkcyjnie korzystającej z sieci okazały się również zjawiska internalizacji (przyswajanie nowych, obcych poglądów) oraz eksternalizacji (znalezienie wyjaśnienia wewnętrznego konfliktu) – w przypadku obu zjawisk problem zasygnalizowało ok. 21 proc. badanych.
Na podstawie kwartalnika Fundacji Dzieci Niczyje „Dziecko krzywdzone” vol. 12, nr 1 opracowała EB
fot. iStock