W Europie w ciągu ostatnich dziesięciu lat z powodu przedawkowania narkotyków co godzinę umierała jedna osoba. Oprócz szkód wynikających z bezpośredniego wpływu substancji uzależniających na organizm, wiele zagrożeń niesie też sposób przyjmowania narkotyków. Najgroźniejsza jest iniekcja (zastrzyki), która często jest przyczyną zakażenia wirusem HIV czy wirusem zapalenia wątroby typu B i C.
Przypadki zakażenia HIV oraz wirusem zapalenia wątroby typu B i C wśród osób przyjmujących narkotyki w formie zastrzyków są systematycznie monitorowane przez Europejskie Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii. Zachorowalność i śmiertelność spowodowane tymi zakażeniami należą do najpoważniejszych konsekwencji zdrowotnych używania narkotyków. Wśród schorzeń, na które często zapadają osoby zażywające narkotyki, wymienia się także inne choroby zakaźne, w tym wirusowe zapalenie wątroby typu A i D, choroby przenoszone drogą płciową, gruźlicę, tężec, zatrucie jadem kiełbasianym, wąglik i zakażenie ludzkim wirusem T‑limfotropowym.
HIV i AIDS
Badania opisane w raporcie pt. „Stan problemu narkotykowego w Europie. Sprawozdanie roczne 2012” wykazują, że w 2010 r. liczba nowo zdiagnozowanych przypadków zakażeniem wirusem HIV w 26 państwach członkowskich UE wyniosła 1292. Europejski wskaźnik zakażeń wirusem HIV u osób uzależnionych jest niższy niż w USA i zdecydowanie niższy niż w Rosji czy na Ukrainie. W pewnym stopniu może to wynikać z większej dostępności środków profilaktyki, leczenia i redukcji szkód, w tym leczenia substytucyjnego oraz programów wymiany igieł i strzykawek. Istotną rolę mogły też odegrać inne czynniki, takie jak zgłaszany przez kilka krajów spadek w zakresie przyjmowania narkotyków w formie iniekcji.
Dane z 2010 r. wskazują, że w Unii Europejskiej wskaźniki zakażeń związanych z przyjmowaniem narkotyków w formie zastrzyku – po osiągnięciu szczytowego poziomu w latach 2001–2002 – nadal spadają.
Wirusowe zapalenie wątroby typu B i C
Wśród osób zażywających narkotyki w formie iniekcji wirusowe zapalenie wątroby, w szczególności zakażenie wywołane wirusem typu C (HCV), jest bardzo rozpowszechnione w całej Europie. Badania wykazują, że w latach 2009–2010 poziom przeciwciał HCV u tych osób wynosił 14–70 proc. , w zależności od kraju. Może to wskazywać, że ryzyko związane z przyjmowaniem narkotyków w formie iniekcji jest wystarczające do przenoszenia HIV.
Pacjenci z przewlekłym wirusowym zapaleniem wątroby typu C (HCV) mają możliwość poddania się leczeniu w ramach terapii farmakologicznej. Wprowadzone po raz pierwszy w 2001 r. pegylowane interferony (peg‑IFN) alfa‑2a i alfa‑2b są standardowo wykorzystywane w leczeniu przewlekłego zakażenia wirusem wątroby typu C. W Europie obie te postaci peg‑IFN są dopuszczone do stosowania razem ze zróżnicowanymi dawkami podawanej doustnie rybawiryny (w zależności od genotypu HCV), a także przy uwzględnieniu nieco innych zaleceń dotyczących dawkowania. Peg‑IFN alfa w połączeniu z rybawiryną uznaje się za najlepszą dostępną terapię – wykazano jej skuteczność u osób przyjmujących narkotyki w formie iniekcji. Niski poziom obciążenia wirusowego utrzymuje się u skutecznie leczonych pacjentów przez kilkanaście miesięcy po terapii, a ich jakość życia może być stosunkowo wysoka – oczywiście pod warunkiem, że będą prowadzili zdrowy tryb życia.
Inne zakażenia
Osoby przyjmujące narkotyki w formie iniekcji są podatne na choroby bakteryjne. Bycie nosicielem HIV także zwiększa ryzyko zachorowania, o 20–30 razy. Wśród chorób bakteryjnych prócz zapalenia wątroby oraz AIDS zaobserwowano częste przypadki zatrucia jadem kiełbasianym, tężcem, Clostridium novyi i wąglikiem. Także gruźlica – choroba bakteryjna zazwyczaj atakująca płuca – w przeważającej mierze dotyczy grup wysokiego ryzyka, czyli m.in. osób używających narkotyków.
Na podstawie „Stan problemu narkotykowego w Europie. Sprawozdanie roczne 2012”, EMCDDA, opracowała EB
fot. iStock